ابوالحسن خان ایلچی زمانی که به فرنگ پا گذاشت ، در مواجهه نخستین خود با مردم ارروپا، آداب و رسوم و نظم حاکم بر جامعه از مفهوم حیرت نامه استفاده کرد. حیرت نامه به شیوا ترین شکل ممکن عصاره فکری نخستین ایرانی های است که به فرنگ سفر کرده بودند و هنگام رویارویی با نظم مدرن در جامعه اروپایی و مقایسه با ساختار سیاسی ایران دوران قاجار دچار حیرت و شگفتی شدند. کتاب « بازخوانی سفرنامه های اروپایی ایرانیان در عصر قاجار» نوشته نغمه سهرابی است که به بازخوانی سفرنامه های دوران قاجار می پردازد و بر خلاف نگرش های اولیه باور دارد که سفرنامه های باعث گسترش مفاهیم مدرنی چون قانون، عدالت ، آشنایی با سبک زندگی جدید و دگرگونی در مناسبات قدرت و مردم شده است و همین فهم مرزهای جدید باعث تحولات اساسی در درون جامعه شده است. وقوع انقلاب مشروطه تجلی عینی این دگرگونی در نظام سیاسی و فهم مردم از مناسبات قانون است که سفرنامه ها نقشی اساسی در این دگرگونی و آگاهی بخشی اقشار مختلف جامعه داشتند. اگر میخوایم با چشم ایرانی دوران قاجار به سیاحت شهر فرنگ و سفر هزار ویک شب برویم، کتاب بازخوانی سفرهای نامه های اروپایی دوران قاجار می تواند بهترین همراه و همسفر برای ما باشد.
