سفرنامه پژوهی/
موضوعات مذهبی در سفرنامه ها//
این روایتها در کتاب حاضر همچنین با تصویرگریهایی همراه شدهاند که نقشمایه آنها از تصویرگریهای کتابهای چاپ سنگی ایران دستچین شده و دوباره در ساختاری تازه به کار گرفته شده است.
این کتاب با پرداختی کوتاه به روضهخوانی، دسته، تعزیه و تکیه آغاز شده و به بخشهایی از گزارشهای: میکله ممبره، آنتونیو دِگوی، پیترو دلا واله، گارسیا دِسیلوا فیگوروآ، فِدوت آفاناس یوویچ کِتوف، آدام اولئاریوس، ژان شاردن، ژان باپتیست تاورنیه، اوژن فلاندن، هانریش کارل بروگش، ارنست هولتسر، پییر لوتی و پیتراستفان پلبروک میپردازد.
در مقدمه کتاب آمده است: “متاسفانه ما در طول تاریخ، بیشتر ملتی شفاهی بودهایم تا کتبی؛ یعنی کمتر به ثبت و ضبط مسائل خودمان دست زدهایم. از این رو شرح آیینهای عاشورایی این سرزمین، در روزگاران پیش از دوربین و حتی تا همین چند سال پیش، به همین نکات و گزارشهای نقل شده در سفرنامهها و اندک آثار دیگری که برجا مانده، محدود میشود. پس برای اینکه به “آنچه گذشت” دست پیدا کنیم، بینیاز از سفرنامه فرنگیان نیستیم”.
مهدی تمیزی مولف کتاب “محرم از نگاه گردشگران فرنگی” نیز در مقدمه خود بر این کتاب نوشته است: “از روزگاران پیشین، بیشتر گردشگران فرنگی که به ایران سفر میکردند، همچون دیپلماتها، بازرگانان و مبلغین مذهبی، اگر زمان حضورشان با روزهای ماه محرم یکی میشد و آیینهای سوگواری شیعیان را میدیدند، چنان گیرایی برای ایشان داشت که بخشی از گزارش یا سفرنامه خود را به آن اختصاص میدادند. محرم در ایران، تا به امروز نیز از نگاه گردشگران فرنگی رویدادی دیدنی، ستودنی و درخور پژوهش است.”
تمیزی در بخش دیگری از مقدمه با اشاره به تاثیر تلاشهای مستشرقان بر گردآوری و ثبت کتابهای چاپ سنگی ایرانی نوشت: “اگر نبود کوشش در گردآوری و ثبت تصویرگریهای کتابهای چاپ سنگی ایران از سوی برخی از فرنگیان، همچون پروفسور الریش مارزلف، چه بسا امروز باید برای از میان رفتن بخش دیگری از فرهنگ ایرانزمین، افسوس میخوردیم. شایسته است، از گردشگرانِ پژوهشگری که با نگارش، طراحی، عکاسی، گردآوری و ثبت سندها، یادگارهایی ارزشمند بر جا گذاشتهاند و ما را در جریان حال و روز پیشینیانمان قرار دادهاند، سپاسگزار باشیم.