فلسفه وقتی از خانه دوری
تصور بسیاری از ما دربارهی فیلسوفان، محدود به آدمهایی میشود که صبح تا شب پشت میز مطالعه، یا گوشهی خلوتی نشسته و درحال تأمل هستند و از جای خود تکان نمیخورند؛ چه برسد به اینکه سفر کنند. اما در کتاب معنای سفر، امیلی توماس به ما نشان میدهد که فیلسوفان بسیاری هستند که امکان نداشت بدون سفر کردن، تبدیل به چنین اندیشمندان بزرگی شوند.
دربارهی کتاب معنای سفر
«فلسفهی سفر وجود ندارد؛ ولی باید وجود داشته باشد.»
برخی از متفکران و فیلسوفان بزرگ و مشهور تاریخ، نظر مثبتی دربارهی سفر کردن ندارند و حتی شما را از تجربهی سفر بر حذر میدارند. برخی نیز شما را بهطور کامل از سفر کردن منع نمیکنند، اما هشدارها و توصیههای مختلفی به شما ارائه میدهند تا از خطرات سفر آگاه باشید. اما دستهای از آنها نیز هستند که سفر را بسیار حیاتی و ضروری میدانند و شما را به داشتن چنین تجربهای تشویق میکنند.
امیلی توماس (Emily Thomas) ازجمله افرادی است که در دستهی آخر میگنجند. او حتی معتقد است که باید سفر را از منظر فلسفی واکاوی کنیم. امیلی توماس تلاش کرده است تا جای خالی چنین بحثهایی را با کتاب معنای سفر (The Meaning of Travel)، بهعنوان اولین گام در این مسیر پر کند.
هرکدام از ما در جریان یک سفر، تجربهای منحصربهفرد را از سر خواهیم گذراند. ممکن است به یک سفر دستهجمعی با یک گروه دوستانه یا خانوادگی برویم، اما هرکدام از ما با تجربه و بینشی متفاوت به خانه بازگردیم. ممکن است همه، مکانها و انسانهای واحدی را ببینند و شاهد اتفاقات یکسانی باشند، ولی هرکدام سطح و عمق متفاوتی از ماجرا را درک کنند و همچنین این دیدهها برای هر فرد جذابیت و معنای متفاوتی داشته باشد.
به اعتقاد امیلی توماس در کتاب معنای سفر، درک مفهوم دیگری از مهمترین دستاوردهای سفر است. در جریان سفر کردن است که انسان تمایزهای خود، خانوادهی خود و مردمان شهر و کشور خود با دیگران را درک میکند و مفهوم دیگری در ذهنش شکل میگیرد. در جریان سفر کردن است که قضاوتها و دیدگاههای خام انسان دربارهی دیگری و آدابورسوم او اصلاح میشود. و در نهایت در جریان سفر کردن است که بینش ما نسبت به جهان و هستی وسعت پیدا میکند.
پرسشی که امیلی توماس را به نوشتن کتاب معنای سفر سوق داد این بود که چطور میتوانیم عمیقتر به سفر فکر کنیم؟ او در این کتاب، نقاطی را پیدا کرده است که در آنها فلسفه و سفر با هم تلاقی پیدا میکنند. کتاب معنای سفر، در برخی از بخشهای خود شامل خاطرات سفر و در برخی دیگر شامل یادداشتهای فلسفی میشود. امیلی توماس بررسی خود از سفر در نگاه فیلسوفان را از قرن شانزدهم آغاز کرده است.
با خواندن کتاب معنای سفر، درواقع با مخاطراتی که امیلی توماس در جریان سفرهایش تجربه کرده همراه میشویم و تلاش میکنیم سفر را از منظری عمیقتر و جدیتر ببینیم.
نکوداشتهای کتاب معنای سفر
- راهنمایی واقعاً درخشان برای خودسازی. (پیتر اسمیت، Logic Matters)
- کتابی جذاب و مبدعانه. امیلی توماس، مباحث کتاب را چنان روان و ساده بیان میکند که هیچگاه جدیت و پیچیدگی مباحث زیرسؤال نرود. (جولیان باگینی، نویسندهی کتابهای فلسفی)
کتاب معنای سفر برای چه کسانی مناسب است؟
مطالعهی کتاب معنای سفر به کسانی که به بحثهای فلسفی و کتابهای مربوط به معنای زندگی علاقه دارند توصیه میشود. کتاب معنای سفر مناسب کسانی است که میخواهند سفر را از منظری عمیق و جدی بررسی کنند.
با امیلی توماس بیشتر آشنا شویم
امیلی توماس، استادیار رشتهی فلسفه در دانشگاه دورهام انگلستان است. او در سال 1985 متولد شده و دورهی دکتری خود را در دانشگاه کمبریج گذرانده است. امیلی توماس علاقهی فراوانی به سفر کردن دارد و بارها خود را در معرض ماجراجوییهای مختلف قرار داده. او مقالات بسیاری در باب فلسفهی فضا و زمان نگاشته است.
در بخشی از کتاب معنای سفر: فلسفه وقتی از خانه دوری میخوانیم
چیزی که نقشهها نشان میدهند، مهم است. مرزها را در نظر بگیرید. بعضی از نقشهها تبت را داخل چین قرار میدهند. بعضی دیگر مرز فلسطین و سرزمینهای اشغالی را خیلی دورتر از بیتالمقدس میکشند. نقشههای دیگری کشمیر را درون مرزهای پاکستان میگذارند. محققان دربارهی قرارگیری مرزها در منطقههایی که مناقشه داشت در گوگلمپس تحقیق کردهاند. آنها نشان دادهاند که مکان این مرزها، با توجه به مکان وبسِروِر شما تغییر میکند. مثلاً گوگل در سرورهای روسی، منطقهی مورد مناقشه در کریمه را بهجای اینکه در اوکراین نشان دهد، در روسیه نشان میدهد. در نمونهای کمحساسیتتر، بریتانیا هم مرزهای حوزههای انتخاباتی را از نو ترسیم کرده است. گرچه بهظاهر این کار در پاسخ به تغییرات تراکم جمعیتی صورت گرفته است، منتقدان ادعا کردهاند که دولت تلاش میکند به برتری سیاسیِ حزب رقیب خود دست یابد. هارلی پس از نشاندادن اینکه نقشهها بهدنبال تأثیرگذاری بر مردم هستند، به دومین استدلالش رسید. نقشهها تجسم قدرت هستند. هزینههای نقشهکشی را پادشاهان، دولتها و کلیساهایی تأمین کردهاند که بهدنبال پیشبرد اهداف خودشان بودهاند. سازمان نقشهبرداری ملی بریتانیا، «نقشهبرداری مهمات» نام دارد. این اسم کلمهی عجیبی است؛ چون «مهمات» به ادوات نظامی و جنگی اشاره دارد. تفسیر این اسم به منشأ نقشهبرداری مهمات مربوط میشود که به دههی 1740 برمیگردد. یکی از دوکهای انگلیس، بوچر کامبرلند، به این نتیجه رسید که نقشهبرداری از ارتفاعات اسکاتلند برای شکست شورشیان اسکاتلندی ضروری است.
نقشهها حاوی اطلاعات هستند؛ بنابراین مانند اطلاعات دشمن، اغلب محافظت میشوند. هارلی به مقالهای از نیویورک تایمز در سال 1988 اشاره میکند: «آجودان شوروی اعتراف کرد که نقشهها پنجاه سال جعل شده بودند.» این مقاله توضیح میدهد که نقشههای دولتی روسیه عمداً دستکاری میشدند. جای رودخانهها و خیابانها اشتباه بود، مرزها تحریف و ویژگیهای جغرافیایی حذف میشدند. ارتش امریکا متوجه این اشتباهات شد و فهرستی از شهرهای «سرگردان» تهیه کرد، شهرهایی که در عین شگفتی از محل خود جابهجا شده بودند.
فهرست مطالب کتاب
چگونه خوب سفر کنیم
فصل اول. چرا فیلسوفها به سفر اهمیت میدهند؟
فصل دوم. نقشه چیست؟
فصل سوم. فرانسیس بیکن و فلسفهی علم و مرغهای یخزده
فصل چهارم. اندیشههای فطری در دکارت، لاک و آدمخواران
فصل پنجم. چرا گردشگری آغاز شد؟
فصل ششم. سفرنامهنویسی، آزمایشهای فکری و جهان فروزان مارگارت کاوندیش
فصل هفتم. سفر به کوهها و فلسفهی فضای هنری مور
فصل هشتم. ادموند بِرک و گردشگری والا
فصل نهم. فلسفهی سرزمین وحشی، هنری ثورو و عشق کلبه
فصل دهم. آیا سفر مفهومی مردانه است؟
فصل یازدهم. اصول اخلاقی گردشگری مناطق در خطر نابودی
فصل دوازدهم. آیا گردشگری فضایی زمین را ناچیز نشان خواهد داد؟
بازگشت به خانه
تقدیر و تشکر
کتابشناسی
پینوشتها