آشنایی با تمدن غرب به دوران صفویه و بخصوص شاه عباس کبیر باز می گردد. زمانی که دروازه های تجارت ایران بر روی غرب گشوده شد و غربیان در کسوت تاجر، مبلغ دینی،پزشک و … وارد ایران شدند. درآن دوران تنها آنان بودند که سفرنامه می نوشتندو از ایران دوره صفوی گزارش هایی را نوشتند. این روند تا دوره قاجار ادامه داشت تا این که ایرانیان نیز شروع به مسافرت به اروپا نمودند.

جنگ های ایران و روس و شکست های جبران ناپذیر آن شکاف عمیق میان جامعه ایرانی و غرب را عیان ساخت و از آن دوران منورالفکرهای ایرانی به پیروی از روش های اروپاییان به علت یابی پرداختند. گزارش سفرها و سفر نامه نویسی باب جدیدی را بر روی ایرانیان گشود تا به علل عقب ماندگی خود در زمینه پیشرفت های جدید فکری و عملی پی برند و این روند تا وقوع انقلاب مشروطه ادامه داشت. کتاب تاریخ اندیشه جدید ایرانی در جلد دوم خود به سراغ 37 کتاب و رساله که 6 مورد آن تازه یاب است ، از نویسندگان آن دوران رفته که اولین رساله با منشأت قائم مقام شروع شده و با کتاب بستان الحق از ابراهیم زنجانی پایان می یابد که مصادف است با شروع مشروطیت در ایران (یک سال پیش از مشروطه) . در منشأت به وضوح افکار تجدد طلبانه نویسنده نمایان است و در آخرین رساله نویسنده به عوامل انحطاط جامعه اسلامی پرداخته و روش های نوین ارائه می دهد. در این میان معایب الرجال بی بی خانم استرآبادی جای تأمل دارد . وی به وضعیت زنان جامعه آن روز ایران پرداخته و تأدیب النساء را به عنوان جوابیه برای رساله معایب زنان نگاشته است.َ

www.shirazeh.org

از انتشارات شیرازه