چکیده: در حوزة مطالعات تاريخ دورة قاجار، به طبقات پايين اجتماعي كمتر پرداخته شده و
تاريخ نگاران ابعاد گوناگون زندگي، نقش و اهميت آنها را ناديده گرفته اند. يكـي از
شاخصترين اعضاي گروه هاي پايين دست در اين دوره، چاروادارها بودند كـه بـا
كرايه دادن چهارپايانشان، امرار معاش ميكردند.
پژوهش حاضر، بهويژه با جستوجو در سفرنامههاي دورة قاجار، بـر اسـاس
روش توصيفي ـ تحليلي و بررسي كتابخانه اي، در صدد پاسخگويي به اين پرسـش
است كه مهمترين نقش چاروادارها به عنـوان يكـي از اعضـاي گـروههـاي پـايين
اجتماعي، در جامعة عصر قاجار چه بوده است.
بررسي دادهها بيانگر آن اسـت كـه
با وجود جايگاه اجتماعي پايين چاروادارها در دورة قاجار، آنها در رايج ترين شيوة
سفر در آن دوره يعني مسافرت با كاروان، نقشي اساسي داشـتند و يكـي از اركـان
مهم در حوزة حمل ونقل در اين دوره بودند.
چاروادارها در جريان سفر، هـم كـار
جابه جايي مسافران، باروبنة آنها و هم وظيفة راهنمايي مسافران را در طول سـفر و
نيز امدادگري آنها در برابر مشكلات و خطرهاي مسير بر عهده داشتند. چاروادارها
به يك معني با توجه به موقعيتي كه در جريان سفر در اين دوره داشتند، در مواردي
مثل انتخاب مسير، زمان بيدارشدن و حركت كاروان و نحوة توقف ها، بر مسافراني
فرمان مي رانند كه موقعيت اجتماعي بالاتري نسبت به آنها داشتند.
كليدواژه ها: چاروادار، سفر، قاجاريه، كاروان، چهارپایان.
پژوهشنامة تاريخ اجتماعي و اقتصادي، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي
سال سوم، شمارة دوم، پاييز و زمستان 1393 ،1 -16
www.safarvaname.ir