دکتر محسن طبسی
استادیار دانشکده هنر و معماري
دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد
mohsentabasi@mshdiau.ac.ir
بازخوانی سفرنامه ها به منظور مطالعه معماري گرمابه ها در تاریخ ایران
چکیده:
بدون شک، سفرنامه ها یکی از مهمترین اسناد موجود درباره تاریخ ایران هستند که
ترجمه، بازخوانی و تحلیل مطالب آنها میتواند در روشن شدن نقاط تاریک پیشینه ما کمک
شایانی بنماید. به جهت قلّت منابع مکتوب، در ضرورت و اهمیت تدقیق در بازخوانی
سفرنامهها، نمیتوان تردیدي روا داشت.
همچنین میدانیم که از حمامهاي قدیمی، آثار چندانی بر جاي نیست زیرا بنا به دلایل
گوناگون، حمامها از آسیبپذیرترین گونه هاي معماري هستند که همواره مورد تغییر یا تخریب
قرار گرفته اند. به همین دلیل، اشارات موجود در سفرنامه ها، اهمیتی دو چندان مییابند. مقاله
حاضر، برخی از مهمترین سفرنامه ها را با نگاهی تحلیلی و تطبیقی، در جستجوي وجوه
معمارانه گرمابه ها پیموده؛ و وجوه مردم شناختی حمامها را به فرصتی دیگر وانهاده است.
روش پژوهش، روش تاریخی است. از منظر هدف نیز پژوهش حاضر را میتوان یک تحقیق
توصیفی تطبیقی دانست. در گردآوري اطلاعات نیز شیوه کار بر مطالعه اسنادي و کتابخانه اي
استوار است.
نتایج حاصل نشان میدهد که در سفرنامه هاي مورد بررسی، 281بار به وجوه گوناگون
معماري حمامها اشاره شده است. مجموعه سفرنامه هاي ناصرالدین شاه با ،34سفرنامه پولاك
با ،26و سفرنامه دروویل با 24مورد اشاره، داراي بیشترین فراوانی درباره معماري حمامها
هستند.
کلیدواژه ها: سفر، سفرنامه، معماري، گرمابه (حمام)، ایران