کتاب ویلت بی‌شک احساسی‌ترین و پخته‌ترین اثر شارلوت برونته است. ویلت روایت رنج و تلاش برای ایفای وظیفه، گریز از بطالت‌های روزمره، جست‌وجوی عشق و کشاکش آدمی با سرنوشت ناشناخته است.

راوی و قهرمان داستان لوسی نام دارد و سفرش به شهری که ساخته ذهن نویسنده است، به محور داستان تبدیل می‌شود.

لوسی مملو از غم و غصه است و احساس تنهایی می‌کند. او پس از یک فاجعه خانوادگی، به شهر ویلت (یک شهر خیالی فرانسه‌ زبان) می‌رود تا در آن‌جا در مدرسه‌ای دخترانه به تدریس مشغول شود. اما سرنوشت برای لوسی ماجراهای مهیج و همچنین عاطفی‌ای رقم می‌زند.

مخاطب در رمان ویلت (Villette) شاهد کشمکشی درونی بین سرخوردگی اجتماعی و آرمان‌های فردی است، همچنین لوسی داستان ما، سفری پرماجرا را آغاز کرده که او را به شهر ویلت می‌رساند. شهری که در آن با فرهنگ و مذهبی متفاوت رو به رو می‌شود و دل به مردی می‌سپارد که به دلیل تفاوت‌ها و فشارهای اجتماعی نمی‌تواند با او ازدواج کند. برونته در این اثر هم مانند رمان مطرحش «جین ایر» از تجربیات شخصی‌اش بهره می‌گیرد و تنهایی‌های زنی را نشان می‌دهد که نمی‌تواند آن طور که می‌خواهد زندگی کند.

کتاب ویلت آخرین و پخته‌ترین اثر شارلوت برونته، رمانی است اصیل و نمونه کلاسیکی از آنچه در نقد ادبی به «آشنایی زدایی» معروف است.

قهرمان داستان دختری است بی‌چیز اما جسور که زندگی کسالت‌بار را برنمی‌تابد و با اعتقاد کامل به فضیلت‌های اخلاقی به کام اجتماع می‌رود. شارلوت برونته ما را به سفری می‌برد برای کشف زوایای پنهان خیال و اندیشه زنانه.»

ویلت البته به خودی خود، دارای پیام‌های پیچیده‌ای در مورد توانمندسازی زنان نیست. اما روایتی متناوب و به همان اندازه ارزشمند ارائه می‌دهد، درسی بسیار قانع کننده که برای زنان امروزی هم صادق است. ویلت شباهت خاصی به جین ایر برونته دارد، عرفان گوتیک، سخت گیری‌های معنوی، انفجاری از غزل‌های پر شور، قهرمان زن ساده‌ای که راه خود را در جهانی غیر دوستانه می‌سازد؛ اما این دو رمان در بسیاری از جهات با یکدیگر متفاوت هستند. جین ایر در محیطی کاملاً سیاه و سفید بیان می‌شود اما ویلت در محیطی واقعی و روانشناسانه و حتی خاکستری روایت می‌شود.

تمایل شارلوت برونته (Charlotte Bronte) در ویلت به ابهام، به قدری مشخص است که حتی واقعیت‌ها هم در ویلت اغلب حل نشده باقی می‌مانند. تنهایی کامل لوسی به نظر توسط تراژدی‌های مختلفی روی داده است، اما برونته مردد است که رنج لوسی را مستقیماً توصیف کند؛ در عوض به خواننده گزینه‌ای می‌دهد تا حقیقتی شادتر را باور کند.

در حالی که برونته در جین ایر به خواننده یک گزینه مشخص و یک پایان دراماتیک می‌دهد، اما در ویلت او به گونه‌ای می‌نویسد که خواننده برای فهمیدن داستان، قضاوت‌های اخلاقی و حتی این که کدام گزینه را به عنوان حقیقت بپذیرد به زحمت می‌افتد. ظرافت ویلت در انتها به اوج می‌رسد که در نوع خود انقلابی است اما به صورت ماهرانه‌ای دست خود را برای خواننده رو نمی‌کند. در یک لحظه برونته، طرح ازدواج را با طرح اشتغال جایگزین می‌کند و آنقدر بی سرو صدا این تعویض را انجام می‌دهد که خواننده به ماهیت انتخاب اصلی او پی نمی‌برد.