نجیب محفوظ (۱۹۱۱- ۲۰۰۶ م) نویسندهٔ مشهور مصری، در ایران نسبت به دیگر نویسندگان عرب شناخته‌شده‌تر است. شاید این به‌دلیل شهرت او در سراسر جهان داستان و شاید هم به‌دلیل جایزهٔ نوبلی باشد که در سال ۱۹۸۵ از آن خود کرد.
داستان «سفرنامه ابن فطومه» در واقع معارضه‌ای برای «سفرنامه ابن بطوطه» است. ابن بطوطه،سیاح معروف، شرح سفر خود را در مکان به نگارش در آورده‌است اما محفوظ – که بسیار متعهد به خلق یک سنت ادبی جدید بر مبنای فرهنگ دیرین عربی است – اکنون در این رمان سفر خود را در «زمان» پیش می‌گیرد. او در این رمان به ادوار مختلف تاریخ فرهنگ و تمدن بشر سفر می‌کند و جست‌وجوی انسان از آرمان یا آرمانشهری را به نمایش می‌کشد که ممکن است هرگز به آن دست نیابد.
از ویژگی‌های این اثر داستانی، نگاه ناقدانهٔ نویسنده به اوضاع فرهنگی ـ اجتماعی جهان اسلام است. او آنچه در جهان اسلام به‌ویژه کشور مصر می‌بیند به‌صراحت به زبان می‌آورد و تعارض‌ها و تناقض‌های رفتاری افراد ظاهراً متدین کشور خود را به نمایش می‌کشد، بنابراین در مواردی که او نام «سرزمین اسلام» را می‌آورد در واقع رویکردی انتقادی به مردم و حاکمیت کشور خود دارد. این اثر چنان جذابیتی در حوزهٔ فلسفه تاریخ یا داستان‌های فلسفی دارد که ارزش ترجمه و خواندن و معرفی کردن به دیگران را دارد.
توضیح از سایت
اگرچه منقدان ادبی محفوظ را « صوفی ریالیست» نام گذاری کرده اند، اما به واقع او داستان تخیلی «سفرنامه ابن فطومه» را با زبانی رمزآلود و هنرمندانه و با درونمایه از صوفیانه نوشته، به گونه ای که خواننده احساس می کند که زبان ادبی پررمز و راز آن را، از منظومه «منطق الطیر» عطار الهام گرفته است.
اگر بخواهیم در یک جمله نجیب محفوظ را به خوانندۀ ایرانی معرفی کنیم باید بگوییم «محفوظ بیشتر متفکر است تا روایتگر». مطالعات، رشته تحصیلی (فلسفه) و عادات نویسندگی او گواه همین مطلب است. گاه بین خلق دو اثر او چند سال فاصله افتاده و مشغولیت او در این فاصلۀ زمانی فقط مطالعه و تفکر بوده است. اندیشه ورزی در حوزه دین، سیاست، طبقات جوامع، استعمار، نظریه های اجتماعی و روانشناسی، خلقت بشر، آیندۀ انسان، پایان جهان و حتی موضوعاتی چون داروینیسم و تکامل، موضوعاتی است که به روشنی در رمان های محفوظ دیده میشود. از آن بالاتر، موضع گیری این رمان نویس در قبال این مسائل فکری، فلسفی و متافیزیکی هر خوانندهای را به فکر فرو می برد. این اندیشه ورزی محفوظ حتی در اثر کلاسیک او یعنی «سه گانه قاهره» نیز بسیار بارز و برجسته است. محفوظ از این جهت بیش آنکه متعلق به جریان داستان نویسی در جهان عرب باشد به جریان داستان نویسی جهان تعلق دارد و او را نمی توان با هیچ نویسنده عربی مقایسه کرد.
نجیب محفوظ، زاده ی 11 دسامبر 1911 و درگذشته ی 30 آگوست 2006، نویسنده و نمایشنامه نویس مصری و برنده ی جایزه نوبل ادبیات در سال 1988 بود. محفوظ در یکی از محلات قاهره به نام جمیلیه به دنیا آمد. او که فرزند یک کارمند دولتی بود، از سال 1934 تا زمان بازنشستگی اش در سال 1971 در قسمت فرهنگی خدمات کشوری مصر کار کرد. محفوظ ابتدا در وزارت موقوفات به کار پرداخت و سپس رئیس بنیاد حمایت از سینما و در دوران پایان کارمندی، مشاور وزیر فرهنگ شد. او در طول دوران حرفه ای خود، 30 کتاب داستانی نوشت.
توضیح از سایت
