گزارشی است از سفر به بخش جنوبی آسیای مرکزی به قلم نیکولای خانیکوف، ترجمه دکتر اقدس یغمایی و ابوالقاسم بیگناه با چاپ انتشارات به نشر. خانیکوف جغرافی دان دانشمند روسی، طی سفرهای متعدد و کسب شناخت کافی از ایران، با تکیه بر اطلاعات شخصی، آگاهی از دستاوردهای سایرجهانگردان و بررسی کیفیت آن ها، طی برنامه ای دقیق با استفاده از تجهیزات علمی و افراد متخصص سفر علمی خود را به ایران آغاز کرد. شرح مفصل این سفر که به احتمال بالا در آن زمان اهدافی سیاسی دربرداشته و اکنون به ویژه در زمینه جغرافیا ارزش علمی بالایی دارد در کتاب پیش رو فراهم آمده است.

«دهکده به طرز عجیبی ساخته شده است. همه خانه ها دو طبقه هستند و محوطه دایره مانند به هم پیوسته ای را تشکیل می دهند که روی شیب تندی با ارتفاع 20 پا بنا شده اند. بدون شک در آغاز دیوارهای این شیب آجر و یا سنگچین شده بود، اما در حال حاضر به صورت بریدگی نوک تیزی در آمده است که تنها به سبب فشردگی فوق العاده خاک استوار مانده است. به این نکته باید افزود که سراسر زندگی اهالی لازگرد در سوراخ هایی دخمه مانند و فوق العاده کثیف می گذرد که با ایوان بدون حفاظی به هم راه دارند و در بسیاری موارد بچه های کم سن و سال از این ایوان ها به زمین می افتند و می میرند.»