کتابی با سه فصل و حاوی دو سفرنامه؛ یکی سفرنامه موسی بیگ سفیر ایران و دیگری یان اسمیت سفیر هلند.
مسافرت اولین سفیر هلند به ایران به دنبال دعوت نامه ای که شاه عباس بوسیله موسی بیگ برای شورای ایالات هلند فرستاد. هر چند هلندی ها اشتیاق زیادی به فرستادن سفیر به ایران نداشتند؛ چون از یک جهت مایل به ایجاد مشکل در رابطه خود و دولت عثمانی نبودند و از طرفی به علت قرار داد جالب و مستحکمی که در جهت بهره کشی در ایران داشتند احتیاج به تماس سیاسی و فرستادن سفیر نداشتند و آن را خرج تراشی می دانستن اما به هر حال برای جلب محبت شاه عباس و حفظ موقعیت خود دعوت را قبول کرده و قرعه بنام تاجر ورشکسته ای بنام اسمیت افتاد که تجربه ای هم در امور تجارت با آسیا نداشت و سرانجام هم نتوانست به دستورات داده شده برای ترمیم تجارت هلند عمل نماید.همزمان با ورود وی شاه عباس درگذشت و شاه صفی جایگزین شد.
بهر حال این سفرنامه هم از آن جهت که سندی از تاریخ عصر صفویه است خالی از فایده نیست .

در سال 1626 میلادی، موسی بیک بعنوان نخستین سفیر شاه عباس اول به دربار لاهه راه یافت. شاه عباس در نامه ای به فرمانروای وقت هلند ارائه تسهیلات و تامین آسایش بازرگانان هلندی را در ایران تضمین کرد. نخستین سفیر هلند در ایران نیز «یان اسمیت» بود که به مدت دو سال (1630-1628م) در ایران به سر برد.
کمپانی هند شرقی گرچه عمدتا مشغول تجارت بود و به الزامات سیاسی – نظامی علاقه چندانی نشان نمی داد، اما هرجا و هرگاه که منافع و امتیازات بازرگانی خود را در مخاطره می دید، همچون یک دولت حاکم عمل می کرد. این شرکت حتی چندین بار با ایرانی ها درگیری مسلحانه پیدا کرد. از سوی دیگر، روابط رسمی بین ایران و هلند محدود بود. در فاصله سالهای 1625 الی 1631 میلادی، شاه عباس صفوی فرستادگانی را رهسپار لاهه کرد تا حمایت هلند از ایران را در جنگ های ایران و عثمانی جلب نماید، ولی این تلاش ها به جایی نرسید. هلند پاسخ خود را به وسیله فرماندار کل کمپانی هند شرقی در جاکارتا به دربار ایران فرستاد.
فعالیت های بازرگانان هلندی در ایران تا پایان زمان صفویه همچنان رو به رونقبود. بعد از سلسه صفویه و حمله افغان ها در سال 1722 میلادی، دفترنمایندگی و کارگزاری کمپانی هند شرقی هلند در اصفهان ویران شد و متعاقب آن بدلیل شرایط خاص، ادامه کارتشکیلات کمپانی هند شرقی هلند در بندرعباس نیز غیرممکن گردید. از آن پس فعالیت های این کمپانی در سراسر حوزه خلیج فارس تا پایان قرن هجدهم میلادی متوقف گردید.
در سال 1857 میلادی یک پیمان دوستی و بازرگانی میان دو کشور در پاریس منعقد گردید. نخستین کنسولگری هلند در سال 1868 در بوشهر گشایش یافت. هلندی ها سپس در تهران، سرکنسولی را منصوب کردند و بالاخره در سال 1902 میلادی روابط دیپلماتیک کامل میان دو کشور برقرار گردید.

ناشر: انتشارات طهوری در سال 1356

http://tahoory.blogfa.com/