میرزا صالح شيرازي، مشهور به مهندس ، اولین روزنامه نگار و پایه گار صنعت چاپ در ایران (د پس از 1255ق / 1839م)، از نخستين دانش‌آموختگان در اروپا و بنيانگذار اولين روزنامه در ايران. او فرزند حاج باقرخان كازروني بود و در 10 جمادي‌الثاني 1230ق/ 20 مه 1815م به فرمان عباس‌ميرزا براي تحصيل به لندن رفت. او در آن‌جا علاوه بر تحصيل علوم طبيعي، زبان‌هاي انگليسي، فرانسه و لاتين را فراگرفت و فن چاپ و حكّاكي و تهية حروف مقطّعه و شيشه‌سازي و درست كردن مركب را فراگرفت و پس از چند سال اقامت در لندن در 1234ق / 1819م به ايران بازگشت و پس از بازگشت به كارهاي سياسي پرداخت و برخي از آثار را به فارسي ترجمه كرد. در 1237ق / 1822م به مأموريت سياسي به انگلستان رفت و اسباب عزل وزير مختار اين كشور در ايران را فراهم آورد. او مدتي هم مترجم و مشاور عباس‌ميرزا شد و دستگاه چاپ را كه همراه خود آورده بود در تبريز به راه انداخت. ميرزا صالح اولين كسي است كه در ايران روزنامه داير كرد (25 محرم 1253ق / 1 مه 1873م). روزنامة او ابتدا نامي نداشت و سپس كاغذ اخبار يا طليعه خوانده شد. اين روزنامه با چاپ جديد سنگي و به خط نستعليق به طبع مي‌رسيد. كاغذ اخبار روي دو ورق بزرگ (40 × 24 سانتي‌متر) كه يك روي آن سفيد بود، چاپ ميشد. تاريخ انتشار و محل آن يعني تهران روي صفحة اول قيد ميشد. در اين روزنامه در صفحة اول اخبار ممالك شرقيه و در صفحة دوم اخبار ممالك غربيه چاپ ميشد. روزنامه از نظر زمان انتشار ماهانه بود و در پايين صفحة اول علامت رسمي ايران ديده ميشد.
اين روزنامه ظاهراً به مدت سه سال انتشار يافته، و سپس به عنوان روزنامة وقايع اتفاقيه انتشار يافت. ميرزا صالح در حقيقت يكي از مردان مؤثر در تاريخ آشنايي ايران با تمدن غربي است. او در سفري هم كه خسروميرزا فرزند عباس ميرزا به عنوان عذرخواهي از قتل گريبايدوف نزد امپراتور روسيه رفت، همراه او بود. وي تا حدود 1255ق مي‌زيسته است. از او سفرنامه‌اي هم بر جاي مانده است.
www.portal.nlai.ir
نشر نگاه معاصر
