سیر ایران -نخستین سفرنامه چاپ شده به زبان اردو درباره ایران سیر ایران است. محمّدحسین آزاد (1830-1910) از لاهور در 23 سپتامبر 1885 به ایران سفر کرد و در ژوییه 1886به هندوستان برگشت. به خواهش سر چارلز اِچسون Sir CharlesUmpherston Aitchison (1832-1896) بخش سفرِ ایران برای آگاهی مردم هندوستان از وضعیتِ راه­ هایِ تجاری و زیارتی ایران چاپ شد. محمد حسین آزاد در 24 ژوییه 1886 درباره سفرِ خود به ایران سخنرانی کرد که این سخنرانی در هفته­ نامه رفیق هند (تاریخ ژوییه 1886، انتشار از لاهور) منتشر شد. به کوشش آغا محمد طاهر -نبیره محمّدحسین آزاد- این سخنرانی به همراه یادداشت­ های پراکنده آزاد از سفرنامه­ اش بعدها با عنوان سیر ایران از کریمی پریس در 1922 در لاهور منتشر شد.

* بخشِ سخنرانیِ سفرنامه محمّدحسین آزاد (فقط بخش سخنرانی) آن با همین عنوان: سیر ایران به فارسی است: ترجمه و منتشر شده عارف نوشاهی: مجلّه آینده، سال 16، فروردین تا تیر 1369ش، شماره 1-4، صفحات:88 تا 93 / سال 16، مرداد تا آبان 1369ش، شماره 5-8، صفحات: 470-481.

ترجمه به کوشش سرکارخانم عبدی خجسته