«ازدواج کودکان» (کنکاش در صد سفرنامه دوران صفویه و قاجاریه)؛ عهدیه اسدپور

«ازدواج کودکان» (کنکاش در صد سفرنامه دوران صفویه و قاجاریه)؛ عهدیه اسدپور

«ازدواج کودکان» (کنکاش در صد سفرنامه دوران صفویه و قاجاریه)؛ عهدیه اسدپور

خلاصه کتاب: در این کتاب، برای شناخت پدیده ی ازدواج کودکان ایرانی به گذشته ی نه چندان دور با دوران معاصر یعنی دوران صفویه و قاجاریه رجوع شده و در این راه از مهم ترین منبع تاریخی مکتوب موجود یعنی «سفرنامه» استفاده گردیده است.

«کودک» در ازمنه ی تاریخ، به عنوان موجودی که دارای هویت و وجودی مستقل است و جایگاه خاص خود را در اجتماع دارد به حساب نمی آمد و این عضو کوچک جامعه بدون درک کامل دنیای کودکی با جبر جامعه ی خود بسیار زوده به دنیای بزرگسالان ملحق می شد. فرایندی جبری که قبل از دوران معاصر تاریخی، غالب کودکان جهان آن را می پیمودند. توجه جامعه ی ایرانی به «کودک» نیز از این قاعده مستثنا نبوده است. کودکان ایرانی به محض اینکه از شیر مادر محروم می شدند به عنوان بزرگسالانی در نظر گرفته می شدند که صرفا از نظر جثه کوچک تراز آنان هستند. این نوع از تفکر در باب کودک را می توان به روشنی در طرز پوشش آنان مشاهده نمود. نکته ای که خارجیان سفر کرده به سرزمین ایران نیز بدان اشاره کرده اند.

علاوه بر «شخص کودک» که ذکر آن رفت، «مفهوم کودک» نیز، مانند بسیاری از مفاهیم دیگر، در برهه ی زمانی طولانی از تاریخ، در عین اهمیت وافری که داشته، مورد توجه نبوده است. «نادیده انگاری» و «بی توجهی» به مفهوم کودک منجر به گسترش این باور گسترده شد که کودک به عنوان عضوی از جامعه است که به دلیل عدم تجهیز به مهارت های اجتماعی مورد نیاز نقش ها، نقش موثری در سازمان اجتماعی ندارد. دوران کودکی نیز مانند مفهوم کودکی در طول تاریخ نادیده گرفته می شد. به رغم اهمیت اجتماعی ای که دوران کودکی برخوردار است، این دوران در علوم اجتماعی نیز نمود چندانی نداشته و به مثابه ی حوزه ای مهم برای دانشمندان اجتماعی محسوب نمی شده است. تنها در دهه های اخیر است که توجه اندیشمندان روان شناس به ویژه روان شناسان رشد، انسان شناس و تاریخ دانان بدان جلب شده است. اما در کنار نگاه های علمی دیگر، حضور و وجود نگاه جامعه شناسانه نیز بیش از پیش احساس می شد. توجه علم جامعه شناسی به این دوران حساس و مهم به عنوان موضوعی مستقل و منفک از جامعه شناسی خانواده و جامعه شناسی آموزش و پرورش، مربوط  به دهه ی اخیر می شود. در حقیقت، در دهه ی اخیر است که جامعه شناسی پدیده ی کودکی و موضوعات ومسائل مربوط به این دوران را به شکلی جداگانه مورد مطالعه و بررسی قرار می دهد. یکی از این مسائل مربوط به ازدواج است که از آن به عنوان ازدواج کودکان یاد می شود. کودکانی که در دنیای امروز با ازدواج پیش از موعد، به یکباره و به شکلی ناگهانی وارد دنیای بزرگسالانی می شوند، با مسائل و مشکلاتی مواجه می شوند که شناخت این مسائل نیازمند مطالعات علمی دقیق و موشکافانه است. اما هر مطالعه ای در باب پدیده های اجتماعی به صورت عام و ازدواج کودکان به صورت خاص باید با نگاهی به گذشته و تاریخ پدیده ی مورد نظر صورت پذیرد. در حقیقت شناخت درست هر پدیده ی اجتماعی می بایست با توجه به تمامی جنبه های فعلی و شرایط تاریخی آن پدیده انجام گیرد، چرا که تغییر و پویایی همیشه همراه جوامع و پدیده های اجتماعی بوده و شناخت آن ها منحصر به بررسی آن ها در زمان حال نمی شود. بلکه دانشمندان برای درک و تبیین کامل وقایع اجتماعی، به گذشته ی دور یا نزدیک پدیده ها نیز توجه می کرده اند. بر همین مبناست که می توان گفت در هر مطالعه ای ابتدا باید به درکی از «بودن ها» رسید تا بتوان به شناختی از «شدن ها» دست یازید. چرا که شرایط ازدواج کودکان در دوران کنونی، حاصل یک وضعیت و شرایط پیشینی است که تا آن شناخته نشود، این نیز شناخته نخواهد شد. به همین منظور در این کتاب، برای شناخت پدیده ی ازدواج کودکان ایرانی به گذشته ی نه چندان دور با دوران معاصر یعنی دوران صفویه و قاجاریه رجوع شده و در این راه از مهم ترین منبع تاریخی مکتوب موجود یعنی «سفرنامه» استفاده گردیده است.

عناوین فصل های کتاب:

فصل اول: کلیات

فصل دوم: عمومیت ازدواج کودکان

فصل سوم: بلوغ، معیار ازدواج کودکان

فصل چهارم: ازدواج کودکان؛ امری غیرشخصی

فصل پنجم: تشریفات ازدواج کودکان

فصل ششم: علل ازدواج کودکان

فصل هفتم: پیامدهای ازدواج کودکان

فصل هشتم: راهکارها

فصل نهم: ناهمسانی سنی در ازدواج کودکان

فصل دهم: اولین مقاومت ها در برابر ازدواج کودکان

فصل یازدهم: معرفی نمونه ای تاریخی

فصل دوازدهم: جمع بند

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

تلفن همراه